نقش توتم در نفی ازدواج با محارم در ایران باستان

ازدواج با محارم یکی از مباحثی است که در میان آداب و رسوم اجتماعی ایران باستان، و به‌ویژه آیین زردشتی، مورد بررسی بسیاری از پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. بحث بر سر رواج این آیین در میان ایرانیان و عدم روایی آن، تحقیقات و بررسی‏های چشمگیری را در پی داشته است. آنچه در این میان مغفول مانده و به نظر می‏رسد کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد، باورها و آداب و رسوم دینی و مناسک مذهبی ایرانیان باستان و باورها و اعتقادات آنان نسبت به آیین ابتدایی توتم‌پرستی است که نشانه‏های باورمندی به آن هم در متون زردشتی و هم در شاهنامه‌ی فردوسی دیده می‏شود. این آیین، که در میان غالب جوامع ابتدایی به چشم می‌‏خورد، بنا بر نظر صاحب‏نظران، توجیهی برای منع ازدواج با محارم و شیوع ازدواج با بیگانگان در جامعه است. در این پژوهش کوشیدیم تا: الف) نظریه‏های پژوهشگران در زمینۀ ازدواج با محارم در ایران زردشتی بررسی شود؛ ب) با توجه به نشانه‏هایی که در متون زردشتی و شاهنامه‌ی فردوسی دیده می‏شود، توتم‏پرستی و باور ایرانیان باستان به این آیین کهن نشان داده شود؛ ج) با توجه به نظریه‌های صاحب‌‏نظرانی چون فروید، دورکهیم، و استروس، با پذیرش باورهای توتمی، منع ازدواج با محارم و شیوع برون‏همسری در ایران باستان توجیه شود.